Upadłość konsumencka a zobowiązania alimentacyjne ciążące na upadłym

Upadłość konsumencka to dla wielu dłużników szansa na nowy start – uporządkowanie swojej sytuacji finansowej oraz uwolnienie się od przytłaczającego zadłużenia. Jednak ogłoszenie upadłości nie oznacza automatycznego umorzenia wszystkich zobowiązań. Jednym z wyjątków są alimenty – zarówno zasądzone, jak i wynikające z ugody. W niniejszym artykule przybliżamy, jak upadłość konsumencka wpływa na obowiązki alimentacyjne i jakie konsekwencje może to nieść dla upadłego oraz osób uprawnionych do alimentów.

Obowiązek alimentacyjny a upadłość konsumencka – podstawy prawne

Zgodnie z art. 343 ust. 2 Prawa upadłościowego, syndyk w toku postępowania upadłościowego zobowiązany jest do regulowania zobowiązań alimentacyjnych ciążących na upadłym. Dotyczy to alimentów zasądzonych prawomocnym orzeczeniem sądu lub ustalonych w formie pisemnej, np. w drodze ugody sądowej czy notarialnej.

Co istotne – alimenty są zaliczane do tzw. wydatków masy upadłości, a ich wypłata ma pierwszeństwo przed zaspokajaniem innych wierzycieli. Jednakże nie oznacza to, że obowiązki alimentacyjne będą realizowane w pełnym zakresie. Przepisy wprowadzają tu bowiem istotne ograniczenia.

Brak kwoty wolnej i wysokie potrącenia – co zostaje upadłemu?

Jednym z najbardziej dotkliwych aspektów regulacji dotyczących alimentów w upadłości jest brak tzw. kwoty wolnej od potrąceń. W praktyce oznacza to, że z wynagrodzenia upadłego syndyk może potrącić aż 3/5 jego dochodu na poczet alimentów oraz innych kosztów postępowania. Upadły, nawet jeśli utrzymuje się z minimalnego wynagrodzenia za pracę, może zostać z bardzo ograniczonymi środkami do życia.

Takie rozwiązanie ma na celu ochronę osób uprawnionych do alimentów, najczęściej dzieci, które z założenia nie powinny ponosić negatywnych konsekwencji sytuacji majątkowej swojego rodzica. Jednak dla upadłego może to oznaczać trudności w zaspokajaniu podstawowych potrzeb życiowych.

Możliwość wnioskowania o wyłączenie części dochodu z masy upadłości

W szczególnie trudnych sytuacjach życiowych upadły ma prawo złożyć do sądu wniosek o wyłączenie części dochodu z masy upadłości. Wniosek ten może zostać uwzględniony, jeśli sąd uzna, że środki pozostawione upadłemu nie wystarczają na pokrycie niezbędnych kosztów utrzymania, takich jak opłaty za mieszkanie, żywność, leczenie czy inne podstawowe potrzeby. Należy okoliczności te szczegółowo wykazać i poprzeć dowodami.

W naszej wcześniejszej publikacji na blogu szczegółowo omówiliśmy, jak taki wniosek sporządzić oraz jakie dokumenty załączyć, by zwiększyć szanse na jego pozytywne rozpatrzenie. Zobacz tutaj. 

Jak przygotować się do upadłości – dane dotyczące alimentów

Już na etapie składania wniosku o ogłoszenie upadłości należy rzetelnie i szczegółowo przedstawić wszystkie informacje związane z obowiązkami alimentacyjnymi. Należy wskazać:

• imię i nazwisko osoby uprawnionej do alimentów (jeżeli alimenty zasądzono na małoletniego – dane rodzica pobierającego alimenty),

• numer rachunku bankowego, na który mają być przekazywane środki,

• kopia wyroku sądowego zasądzającego alimenty lub kopia ugody alimentacyjnej.

Brak tych danych może opóźnić realizację obowiązku alimentacyjnego przez syndyka, co w efekcie może narazić upadłego na dodatkowe roszczenia.

Umowa rodziców a obowiązki syndyka

Zdarza się, że alimenty nie są zasądzone wyrokiem, lecz rodzice wspólnie i nieformalnie dzielą się kosztami utrzymania dziecka. W takiej sytuacji, jeśli brak jest pisemnej umowy czy ugody, syndyk nie ma podstaw do przekazywania środków alimentacyjnych. Przepisy Prawa upadłościowego odnoszą się wyłącznie do zobowiązań alimentacyjnych wynikających z orzeczenia sądowego lub zawartej ugody.

Alimenty a minimalne wynagrodzenie – ograniczenie wypłat

Chociaż alimenty mają charakter uprzywilejowany, ich wypłata przez syndyka podlega ograniczeniu – maksymalna kwota alimentów, którą może wypłacić syndyk, odpowiada wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę.

Oznacza to, że nawet jeśli sąd przyznał wyższą kwotę alimentów, uprawniony otrzyma środki wyłącznie do wysokości wynagrodzenia minimalnego.

Możliwość obniżenia lub uchylenia obowiązku alimentacyjnego

W niektórych przypadkach syndyk może zainicjować postępowanie mające na celu obniżenie wysokości alimentów lub ustalenie, że obowiązek alimentacyjny wygasł. Dotyczy to sytuacji, w których uzasadnione jest stwierdzenie, że uprawniony uzyskał samodzielność finansową lub obowiązek alimentacyjny z innych przyczyn wygasł.

Wystąpienie przez syndyka z takim powództwem może być dla upadłego korzystne, szczególnie jeśli alimenty były zasądzone wiele lat wcześniej, a ich wysokość nie była aktualizowana względem zmieniających się okoliczności.

Podsumowanie – obowiązek alimentacyjny trwa mimo upadłości

Podsumowując, upadłość konsumencka nie uchyla obowiązku alimentacyjnego. Co więcej, jego realizacja w toku postępowania upadłościowego odbywa się na określonych zasadach:

• syndyk potrąca z wynagrodzenia do 3/5 dochodu na poczet alimentów,

• nie obowiązuje kwota wolna od potrąceń,

• wypłaty są ograniczone do kwoty minimalnego wynagrodzenia,

Dlatego tak ważne jest właściwe przygotowanie się do postępowania upadłościowego – zarówno poprzez odpowiednie udokumentowanie zobowiązań alimentacyjnych, jak i rozważenie złożenia wniosku o wyłączenie części dochodu z masy upadłości.