Upadłość a działalność gospodarcza – co warto wiedzieć?
Upadłość a działalność gospodarcza to temat, który pojawia się coraz częściej wśród osób prowadzących jednoosobową działalność gospodarczą. Kryzysy finansowe, trudna sytuacja rynkowa, inflacja i nieopłacalne kontrakty powodują, że wielu przedsiębiorców rozważa zakończenie działalności. Co jednak zrobić, gdy zobowiązania przerastają możliwości ich spłaty? Czy właściciel JDG może ogłosić upadłość? Jakie ma opcje i które rozwiązanie jest bardziej opłacalne?
Upadłość przedsiębiorcy prowadzącego JDG
Z formalnego punktu widzenia, osoba fizyczna prowadząca jednoosobową działalność gospodarczą ma status przedsiębiorcy. Oznacza to, że może złożyć wniosek o ogłoszenie upadłości jako przedsiębiorca – zgodnie z przepisami ustawy Prawo upadłościowe. W takim wypadku sąd bada, czy dłużnik spełnia przesłanki ogłoszenia upadłości, a przede wszystkim – czy jest niewypłacalny, czyli nie jest w stanie wykonywać wymagalnych zobowiązań pieniężnych od co najmniej 3 miesięcy.
Warto jednak wiedzieć, że ogłoszenie upadłości przedsiębiorcy wiąże się z koniecznością pokrycia znacznych kosztów postępowania. Sąd bada, czy majątek dłużnika wystarczy nie tylko na spłatę choć części wierzycieli, ale również na pokrycie kosztów sądowych, wynagrodzenia syndyka, kosztów ogłoszeń i innych opłat. Jeśli majątek jest niewystarczający, wniosek zostaje oddalony – nawet jeśli przedsiębiorca faktycznie jest niewypłacalny.
Dlaczego upadłość przedsiębiorcy jest tak droga?
Postępowanie upadłościowe przedsiębiorcy przypomina likwidację majątku firmy: syndyk musi przeprowadzić inwentaryzację, prowadzić księgowość, oszacować majątek, spieniężyć składniki majątku, zaspokoić wierzycieli i sporządzić szczegółowe sprawozdania.
Jeśli nie posiadasz znacznego majątku, ogłoszenie upadłości jako przedsiębiorca może okazać się niemożliwe. Co więcej, nawet złożenie wniosku nie oznacza, że sąd upadłość ogłosi – brak środków skutkuje oddaleniem wniosku.
Alternatywa – upadłość konsumencka po zamknięciu działalności
W sytuacji, gdy prowadzący JDG nie ma odpowiedniego majątku na pokrycie kosztów postępowania upadłościowego jako przedsiębiorca, rozsądniejszym rozwiązaniem może być zamknięcie działalności gospodarczej i złożenie wniosku o upadłość konsumencką.
Zgodnie z aktualnym orzecznictwem i przepisami, osoba, która zakończyła działalność gospodarczą, może starać się o upadłość konsumencką jako osoba fizyczna nieprowadząca działalności. Co istotne – w tym trybie sąd nie oddala wniosku z powodu braku majątku. Oznacza to, że nawet jeśli nie posiadasz żadnego majątku – samochodu, nieruchomości czy oszczędności – sąd może ogłosić upadłość i rozpocząć proces oddłużenia.
Czy wcześniejsza działalność wyklucza upadłość konsumencką?
Nie. Sam fakt wcześniejszego prowadzenia działalności gospodarczej nie wyklucza możliwości ogłoszenia upadłości konsumenckiej. Jednak sąd może badać, czy długi nie powstały na skutek rażącego niedbalstwa lub celowego działania dłużnika. Jeśli uzna, że dłużnik w sposób nieracjonalny zaciągał zobowiązania lub nie dołożył należytej staranności przy prowadzeniu działalności, może:
wydłużyć plan spłaty do 7 lat (zamiast standardowych 3),
uznać, że upadły nie może zostać całkowicie oddłużony (choć to rzadkie i stosowane wyjątkowo).
Jak wygląda procedura upadłości konsumenckiej?
Postępowanie w przypadku upadłości konsumenckiej jest znacznie prostsze, szybsze i tańsze niż upadłość przedsiębiorcy. Po ogłoszeniu upadłości:
Zawieszane są wszystkie postępowania egzekucyjne – nie musisz się obawiać komornika.
Syndyk przejmuje zarząd nad majątkiem – ale jeśli nie posiadasz majątku, czynności ograniczają się do weryfikacji stanu majątkowego i analizy dochodów i wydatków.
Po zlikwidowaniu majątku (o ile jest), sąd ustala plan spłaty wierzycieli – dostosowany do twojej sytuacji finansowej.
Jeśli spłata nie jest możliwa, sąd może zrezygnować z planu i umorzyć zobowiązania natychmiast lub po określonym czasie.
W skrócie: możliwe jest całkowite oddłużenie nawet bez majątku – co w przypadku przedsiębiorcy nie wchodzi w grę bez środków na pokrycie kosztów.
Kiedy warto zamknąć działalność i przejść na upadłość konsumencką?
Zamknięcie JDG i przejście na upadłość konsumencką warto rozważyć, gdy:
nie posiadasz majątku lub jego wartość jest symboliczna,
nie masz środków na zaliczkę na koszty postępowania,
nie prowadzisz już realnej działalności i nie masz widoków na poprawę sytuacji,
masz osobiste zobowiązania (np. prywatne kredyty, gwarancje za leasingi),
zależy ci na prostym i realnym oddłużeniu.
Podsumowanie
Upadłość a działalność gospodarcza to złożona kwestia, wymagająca indywidualnej oceny sytuacji finansowej dłużnika. Jeżeli jesteś właścicielem jednoosobowej działalności gospodarczej i nie jesteś w stanie spłacać długów, masz dwie drogi: upadłość przedsiębiorcy albo – po zamknięciu firmy – upadłość konsumencka.
W praktyce upadłość konsumencka okazuje się znacznie prostszym i bardziej dostępnym rozwiązaniem, szczególnie gdy nie posiadasz majątku lub nie jesteś w stanie pokryć kosztów postępowania upadłościowego. Warto jednak pamiętać, że sąd będzie oceniał twoje wcześniejsze decyzje – dlatego ważne jest działanie w dobrej wierze i zgodnie z przepisami.
